Topografia rogówki – jak przebiega badanie i jakie są jego zastosowania

Topografia rogówki to bezkontaktowe badanie, które tworzy barwną mapę kształtu przedniej powierzchni oka. Już w kilka chwil pozwala ocenić krzywizny, symetrię i ewentualne nieregularności, co ma zastosowanie m.in. w rozpoznawaniu stożka rogówki, kwalifikacji do zabiegów laserowych oraz doborze soczewek kontaktowych. Poniżej znajdziesz szczegółowy przebieg badania, interpretację map, różnice względem tomografii oraz praktyczne zastosowania kliniczne.

Przeczytaj również: Jakie są najczęstsze pytania dotyczące zakupu komory laminarnej?

Na czym polega topografia rogówki?

Topografia rogówki to analiza krzywizny i kształtu przedniej powierzchni rogówki. Urządzenie rzutuje na oko koncentryczne pierścienie (tzw. krążki Placido), a następnie rejestruje ich odbicie. Z zebranych danych powstaje mapa rogówki – zwykle kolorowa, obrazująca strome i płaskie obszary oraz asymetrie.

Przeczytaj również: Jakie technologie wspierają proces przygotowywania Karty Informacyjnej Przedsięwzięcia?

Badanie jest bezkontaktowe i bezbolesne. Nie wymaga znieczulenia, a pacjent pozostaje w pozycji siedzącej. Dzięki temu można je stosować zarówno u osób dorosłych, jak i u młodzieży, jeśli współpracują podczas rejestracji obrazu.

Przeczytaj również: Chodziki i balkoniki – co warto wiedzieć przed zakupem?

Jak przebiega badanie krok po kroku?

Procedura jest krótka i uporządkowana, a jej celem jest uzyskanie wiarygodnych pomiarów:

• Pacjent opiera brodę i czoło na podpórce, patrzy na punkt fiksacyjny, nie mruga na polecenie osoby badającej.
• Urządzenie rejestruje odbicia krążków Placido od powierzchni rogówki i przelicza je na dane liczbowe oraz mapy barwne.
• Oprogramowanie tworzy zestaw map (krzywizny, mocy refrakcyjnej, uniesień), które można porównać między oczami i w czasie kolejnych wizyt.

Co pokazuje mapa rogówki i jak ją czytać?

Mapa topograficzna przedstawia rozkład krzywizn w dioptriach lub milimetrach. Kolory pomagają w szybkim odczycie: ciepłe barwy zwykle oznaczają bardziej strome obszary, chłodne – bardziej płaskie. Ważne parametry obejmują:

• Symetrię krzywizn – wyraźna asymetria może sugerować nieregularny astygmatyzm lub wczesny stożek rogówki.
• Położenie najsztywniejszego (najstromszego) punktu – jego przemieszczenie poza centrum bywa typowe dla keratoconus.
• Mapy uniesień – odnoszą powierzchnię rogówki do idealnej sfery/ellipsoidy, ułatwiając wykrywanie subtelnych zmian kształtu.

Topografia a tomografia rogówki – kluczowe różnice

Topografia ocenia głównie przednią powierzchnię rogówki, skupiając się na krzywiznach i mocy optycznej. Tomografia (np. z użyciem technologii Scheimpfluga lub OCT) dostarcza trójwymiarowych informacji o obu powierzchniach rogówki oraz o jej grubości (pachymetrii). Dzięki temu tomografia pozwala analizować warstwowo strukturę rogówki i bardziej szczegółowo oceniać stabilność biomechaniczną pośrednio przez rozkład grubości i kształt.

Kiedy wykonuje się topografię rogówki?

Badanie znajduje zastosowanie w wielu sytuacjach klinicznych, w których liczy się precyzyjna ocena kształtu rogówki:

Zastosowanie w stożku rogówki: umożliwia wczesne wykrywanie nieregularności, monitorowanie progresji oraz ocenę symetrii i położenia obszaru największej krzywizny.

Przygotowanie do laserowej korekcji wzroku: służy kwalifikacji i doborowi metody, pozwala ocenić regularność rogówki i wykluczać nieprawidłowości mogące wpływać na plan postępowania.

Dobór soczewek kontaktowych: pomaga w dopasowaniu geometrii soczewki, zwłaszcza przy większym astygmatyzmie i nieregularnych krzywiznach.

Planowanie operacji zaćmy: wspiera obliczanie mocy soczewki wewnątrzgałkowej i ocenę astygmatyzmu rogówkowego, co jest istotne dla przewidywania refrakcji po zabiegu.

Przygotowanie, przeciwwskazania i bezpieczeństwo

Badanie jest całkowicie bezkontaktowe i uznawane za komfortowe dla pacjenta. Zwykle nie wymaga specjalnych przygotowań. Istotne są jednak dwie praktyczne wskazówki:

- Soczewki kontaktowe mogą czasowo zmieniać kształt przedniej powierzchni oka. Przed badaniem zaleca się przerwę w ich noszeniu (dłuższą dla soczewek twardych). Decyzję o długości przerwy podejmuje osoba prowadząca badanie.

- W przypadku nasilonego łzawienia, aktywnego zapalenia spojówek lub trudności z fiksacją wzroku, jakość pomiaru może być obniżona. W takich sytuacjach badanie często odracza się do czasu ustabilizowania warunków powierzchni oka.

Nowoczesne technologie i formaty wyników

W praktyce klinicznej stosuje się różne rozwiązania: klasyczne wideokeratografy oparte na krążkach Placido, urządzenia łączące topografię z tomografią Scheimpfluga lub OCT. Raport może zawierać mapy: krzywizny (axial/instantaneous), mocy refrakcyjnej, uniesień oraz pachymetrii (gdy aparat ma funkcję tomografii). Porównania między wizytami pomagają ocenić dynamikę zmian w czasie.

Najczęstsze pytania pacjentów – krótko i konkretnie

Czy to boli? Nie – to badanie bezkontaktowe, światło jest łagodne dla oka.

Ile trwa? Zwykle kilka minut, w zależności od współpracy i jakości rejestracji.

Czy muszę rozszerzać źrenice? Nie, topografia rogówki nie wymaga rozszerzenia źrenic.

Co dostaję po badaniu? Wydruk lub plik z mapami rogówki i wartościami liczbowymi, które omawia osoba wykonująca badanie.

Praktyczne przykłady interpretacji

- Asymetryczny rozkład barw z ogniskiem stromizny dolnoskroniowo może sugerować wczesny stożek rogówki – wskazane jest porównanie z mapami uniesień i danymi z kolejnych wizyt.

- Wysoki astygmatyzm regularny (dwa przeciwległe południki o zbliżonej sile) zwykle dobrze koresponduje z mapą krzywizn axial; w doborze soczewek warto uwzględnić geometrię tylnego odcinka rogówki, jeśli dostępna jest tomografia.

- Po interwencjach na rogówce kontrolne mapy mogą ujawniać zmiany symetrii – porównywanie seryjne pomaga ocenić stabilność w dłuższym okresie.

Gdzie znaleźć więcej informacji?

Jeżeli chcesz pogłębić wiedzę, zobacz opis badania: Topografia rogówki. Materiał ma charakter edukacyjny i ułatwia zrozumienie danych prezentowanych na mapach.